Cytadela została wzniesiona przez carskie władze po upadku powstania listopadowego. Miała trzymać w ryzach niepokorne miasto. Jej strategiczne znaczenie wzrosło pod koniec XIX wieku. Stała się wówczas trzonem tzw. Twierdzy Warszawa otaczającego stolicę systemu fortyfikacji ubezpieczającego zachodnie krańce rosyjskiego imperium. W owianym ponurą sławą X Pawilonie więziono uczestników niepodległościowych zrywów i rewolucjonistów. Stoki Cytadeli, stanowiące dziś symboliczny cmentarz, były miejscem publicznych egzekucji skazańców.