Czy za cudze podatki odpowiedzialność może ponieść nabywca przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą w drodze sprzedaży egzekucyjnej czy w toku postępowania upadłościowego? Jest to tzw. nabycie w sposób pierwotny, a kwestia ta budzi wątpliwości.

Niejasne relacje między art. 112 op i przepisami ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (dalej puin) sprawiają, że w praktyce niektóre organy podatkowe podejmują próby przeniesienia odpowiedzialności za zaległości podatkowe na nabywców majątku upadłego zbywanego przez syndyka. W świetle art. 313 § 1 puin sprzedaż w postępowaniu upadłościowym ma skutki sprzedaży egzekucyjnej. Sprzedaż nieruchomości powoduje wygaśnięcie praw oraz praw i roszczeń osobistych ujawnionych przez wpis do księgi wieczystej lub nieujawnionych w ten sposób, lecz zgłoszonych sędziemu komisarzowi w terminie określonym w art. 51 ust. 1 pkt 5. W miejsce prawa, które wygasło, uprawniony nabywa prawo do zaspokojenia wartości wygasłego prawa z ceny uzyskanej ze sprzedaży obciążonej nieruchomości. Skutek ten powstaje z chwilą zawarcia umowy sprzedaży. Podstawą do wykreślenia praw, które wygasły na skutek sprzedaży, jest prawomocny plan podziału sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości obciążonej.

Podobnego skutku nie przewiduje art. 112 op. Przyjąć jednak można, choć nie jest to jednoznaczne, że art. 313 puin jest przepisem szczególnym ( lex specialis) w stosunku do regulacji op i wyłącza jej zastosowanie w sytuacji, gdy sprzedaż następuje w postępowaniu upadłościowym. Także Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 5 września 1996 r. (III AUr 799/96) wskazał, że nie jest nabywcą majątku podatnika osoba, która własność takiego majątku uzyskuje w sposób pierwotny, np. na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądu, w związku z czym osoba taka nie ponosi odpowiedzialności za zaległości podatnika.