Ulga mieszkaniowa przysługuje tylko osobom, które łącznie spełniają następujące warunki:
> nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość ani właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do mieszkania lub wynikających z przydziału spółdzielni spółdzielczego domu jednorodzinnego, mieszkania w małym domu jednorodzinnym ani nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do mieszkania,
> nie są najemcami mieszkania lub budynku, a jeśli nimi są - rozwiążą umowę najmu,
> co najmniej przez pięć lat będą mieszkać w tym mieszkaniu lub domu.

Mający własne lokum może korzystać z ulgi, jeżeli własność domu mieszkalnego lub mieszkania przekaże na rzecz dzieci, wnuków, prawnuków albo na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, mieszkanie zaś spółdzielcze lub dom albo prawo do domu w spółdzielni przekaże dzieciom, wnukom, prawnukom albo pozostawi spółdzielni mieszkaniowej. Do końca 2006 r. termin do przekazania wynosi trzy miesiące, licząc od złożenia zeznania podatkowego, a od 2007 r. został przedłużony do sześciu miesięcy.

Natomiast osoby, które są najemcami mieszkania albo domu, skorzystają z ulgi, jeśli rozwiążą umowę najmu. Przepisy obowiązujące do końca 2006 r. nie określają wprost terminu, w którym warunek ten musi być spełniony. Natomiast w ostatniej nowelizacji, która wejdzie w życie 1 stycznia 2007 r., ustalono termin sześciomiesięczny, liczony od złożenia zeznania podatkowego.

Zdarza się, że odziedziczone albo darowane mieszkanie (dom) jest zajęte przez osoby trzecie, np. przez zameldowaną przez babkę opiekunkę czy powinowatą ojca. W takim wypadku na wyzbycie się własnego mieszkania, jeśli spadkobierca czy obdarowany takie posiada, i na zamieszkanie w spadkowym czy darowanym ma on pięć lat. Termin ten liczy się od nabycia, czyli śmierci spadkodawcy, albo od dnia zawarcia notarialnej umowy darowizny. Bieg przedawnienia podatku od spadków i darowizn jest na ten czas zawieszony. Gdy chodzi o warunek nieposiadania własnego lokum, decyduje stan, jaki istnieje w momencie złożenia zeznania podatkowego czy podpisania notarialnego aktu darowizny. Nie pozbawia prawa do ulgi np. to, że obdarowany miał wcześniej mieszkanie i je sprzedał. Nie stanowi też przeszkody w korzystaniu z ulgi to, że spadkobierca czy obdarowany jest współwłaścicielem innego mieszkania albo domu, w tym - uwaga - także domu albo mieszkania należącego do majątku małżeńskiego, dorobkowego. Bardzo istotny, a niejednokrotnie trudny do spełnienia jest warunek pięcioletniego zamieszkiwania w spadkowym czy darowanym lokum.

Spadkobierca czy obdarowany, który nie mieszka w spadkowym czy darowanym lokum w dniu złożenia zeznania podatkowego, musi to uczynić w ciągu roku. Od tego dnia liczy się wspomniany pięcioletni okres zamieszkiwania. Dla tego, kto w dniu złożenia zeznania już w nim mieszka, termin ten liczy się od dnia złożenia zeznania, a w razie uzyskania lokum w drodze darowizny - data spisania umowy przez notariusza. Co ważne, gdy dom (mieszkanie) przypadł w spadku lub w drodze darowizny więcej niż jednej osobie, bez obawy utraty ulgi można swój udział sprzedać lub darować innemu współspadkobiercy lub współobdarowanemu. Do końca 2006 r. wyzbycie się praw do lokum na ich rzecz musiała uzasadniać konieczność zmiany warunków mieszkaniowych. Co więcej, taki spadkobierca czy obdarowany musiał w ciągu 6 miesięcy nabyć inne mieszkanie czy dom albo uzyskać pozwolenia na budowę. Po 1 stycznia 2007 r. te dodatkowe warunki przestaną obowiązywać.