Wysłaliśmy pracownika za granicę. Miał przebywać pięć miesięcy, ale jego pobyt przedłuża się już ponad 183 dni. Czy mamy pobierać podatek?

To zależy, jaką metodę opodatkowania przewiduje dwustronna umowa zawarta z tym krajem przez Polskę (chodzi oczywiście o umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania).

Jak już wielokrotnie pisaliśmy, są dwie metody:

• ¦ metoda wyłączenia z progresją,
• ¦ metoda odliczenia proporcjonalnego.

Metoda wyłączenia z progresją

Metoda ta oznacza, że dochód osiągnięty w drugim kraju jest zwolniony od podatku w Polsce (art. 27 ust. 8 updof). Jego wysokość ma jednak znaczenie przy obliczaniu stopy procentowej, według której zostanie opodatkowany "polski" dochód. Podatek dla polskiego fiskusa oblicza się bowiem w następujący sposób:

¦ Do dochodów opodatkowanych w Polsce podatkiem dochodowym dodaje się dochody zwolnione od tego podatku (te osiągnięte za granicą).

¦ Następnie od sumy tych dochodów oblicza się podatek według skali określonej w polskiej ustawie o podatku dochodowym.

¦ Dla tak obliczonej sumy dochodów ustala się stopę procentową podatku.

¦ Według wyliczonej stopy procentowej oblicza się podatek od "polskiego" dochodu, czyli tego, który podlega opodatkowaniu w Polsce. Ta metoda - jak wyraźnie widać - zakłada zwolnienie od polskiego podatku dochodów opodatkowanych za granicą.

Jeżeli Polskę łączy z danym krajem umowa przewidująca taką właśnie metodę unikania opodatkowania, to gdy pobyt pracownika w tym kraju przedłuży się ponad 183 dni, polski pracodawca może przestać pobierać zaliczki na podatek dochodowy.

Tak stwierdził m.in. Łódzki Urząd Skarbowy w piśmie z 28 listopada 2006 r. (ŁUS-II-2/415/32/06/AG): "Tak więc do momentu przekroczenia 183 dni pobytu za granicą na spółce jako płatniku ciąży obowiązek obliczania, pobierania oraz wpłacania zaliczek od wynagrodzeń oddelegowanych pracowników. Natomiast po przekroczeniu 183 dni pobytu pracowników zagranicą, spółka jako płatnik nie jest obowiązana do obliczania, poboru i wpłacania zaliczek od wypłat pracowników. Jednakże w takiej sytuacji, w celu zapobieżenia jednoczesnemu opodatkowaniu w Polsce i w Szwecji dochodów oddelegowanych pracowników, płatnik może wystąpić do tutejszego organu podatkowego o zwrot zaliczek na podatek dochodowy, zapłaconych od wynagrodzeń dotyczących całego okresu pobytu w Szwecji".

Dodajmy, że podstawą do wystąpienia przez płatnika do urzędu skarbowego o zwrot nadpłaty zaliczek podatkowych jest tu art. 75 § 2 pkt 2 ordynacji podatkowej. Zamiast płatnika o zwrot może wystąpić sam pracownik, na podstawie art. 75 §1 op.

Metoda odliczenia proporcjonalnego

Ta metoda wcale nie oznacza, że dochody osiągnięte za granicą i tam opodatkowane są zwolnione z opodatkowania w Polsce. Polega tylko na tym, że:

¦ Dochody uzyskane za granicą (i tam opodatkowane) łączy się z dochodami osiągniętymi w Polsce.

¦ Od łącznej sumy dochodów oblicza się podatek według polskiej skali określonej w polskiej ustawie o podatku dochodowym.

¦ Od tak obliczonego podatku odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w drugim państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w drugim państwie.

Ta metoda unikania opodatkowania nie zakłada zwolnienia od podatku w Polsce dochodów opodatkowanych za granicą. Podatek zagraniczny może być jedynie proporcjonalnie odliczony od podatku obliczonego od sumy dochodów (żeby uniknąć właśnie podwójnego opodatkowania "zagranicznej" części dochodów). To oznacza, że gdy pobyt pracownika za granicą przedłuży się ponad 183 dni, wówczas polski pracodawca powinien nadal pobierać zaliczki na podatek dochodowy.

Potwierdza to również pismo Izby Skarbowej w Opolu z 28 września 2005 r. (PF-II-41180/INT/6/KJ/).

Dwa razy podatek od tego samego dochodu

¦ Czy w sytuacji, gdy obowiązuje metoda odliczenia proporcjonalnego, a pobyt pracownika za granicą przedłuży się ponad 183 dni, pracownik będzie miał podwójnie opłacany podatek: za granicą i w Polsce?

Tak, w tym wypadku dojdzie do podwójnego opodatkowania dochodów osiąganych przez polskich pracowników z tytułu pracy wykonywanej na terytorium innego kraju. Jest to jednak - jak piszą Dominika Dragan-Berestecka i Kaja Zaremba-Jesiotr w Monitorze Podatkowym nr 9/2005 r. -opodatkowanie przejściowe (usuwane w zeznaniu rocznym).

Autorki dodają, że aby uniknąć tego przejściowego podwójnego opodatkowania, poszczególne urzędy skarbowe zalecają, by polski pracodawca przestał pobierać zaliczki na podatek dochodowy. Dodajmy jednak, że zalecenia te dotyczą tylko sytuacji, gdy polski pracownik przebywa w kraju, z którym łączy nas umowa przewidująca metodę wyłączenia z progresją (np. z Niemcami). Wówczas rzeczywiście -jak wyjaśniają organy podatkowe - płatnik może przestać pobierać zaliczki na podatek dochodowy, gdy pobyt pracownika za granicą przekroczył 183 dni (patrz odpowiedź napytanie wyżej).

Co innego jednak w sytuacji, gdy Polskę łączy zdanym krajem umowa przewidująca metodę odliczenia proporcjonalnego albo gdy nie została zawarta umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wówczas polski pracodawca musi nadal pobierać zaliczki na podatek.

Kto rozlicza pracownika za granicą

¦ Kto musi odprowadzać za pracownika zaliczki na zagraniczny podatek dochodowy, gdy pobyt tego pracownika za granicą przedłuży się ponad 183 dni?

Polskie przepisy nie regulują tego, kto i na jakich zasadach ma opłacać podatek winnym państwie. Nie mówią o tym również konwencje międzynarodowe. Jest to już wewnętrzną sprawą każdego kraju. Dlatego, jak stwierdził Małopolski Urząd Skarbowy w piśmie z 6 października 2004 r. (nr PD-I/423/123/04/ GH): "sposób rozliczenia się podatnika z austriackim fiskusem, głównie wysokość podatku, ustalenie podstawy opodatkowania, rodzaj deklaracji oraz inne elementy opodatkowania są już sprawą wewnętrzną tego państwa; polski pracownik z pewnością powinien w swoim interesie zadbać o dopełnienie obowiązków podatkowych zagranicą".

Ostatecznie rozlicza się pracownik

¦ Kto po zakończeniu roku podatkowego rozliczy w Polsce podatnika, gdy miał on pobierane od wynagrodzenia zaliczki na podatek zarówno w Polsce, jak i za granicą?

Nawet gdyby polski pracodawca odstąpił od pobierania zaliczek (przy metodzie wyłączenia z progresją), to - jak piszą Dominika Dragan-Berestecka i Kaja Zaremba-Jesiotr - nie zwalnia to pracownika z obowiązku złożenia zeznania rocznego. "W zeznaniu tym pracownik wykaże cały swój światowy dochód oraz obliczy podatek od uzyskanych dochodów, korzystając z przysługujących mu zwolnień, odliczeń oraz metod unikania podwójnego opodatkowania".